Türkiye’de badem bahçeleri son 5 yılda iki kat genişlese de üretim henüz iç pazara yetmiyor. Kaliteli üretim için ise en az 50 dönüm arazi ve iyi bir bakım yeterli. Badem, kendisi gibi kuruyemiş olarak tüketilen ceviz, fındık, yerfıstığı gibi ürünlerden bitki özellikleriyle ayrılıyor. Gülgiller ailesinin bir üyesi olan badem, kendisini neredeyse “lüks” bir yiyecek olarak kabul ettiren tüketim değeri ile de diğerlerinden ayrılıyor. Çoğu kabuklu yemiş gibi tatlı gıdalara da sıkça misafir olan bademi sanayiye yönelik en önemli karşılığı ise kozmetik ürünü olarak kullanılan badem yağı. Kişisel bakım amacıyla cilt ve saçlara uygulanan badem yağı, tıpkı meyvenin kendisi gibi değerli bir ürün.
İhracata en az 5 yıl var
Balıkesir’in Bandırma ilçesinde faaliyet gösteren Panç Fidancılık'tan Bayram Panç, "Bademde talep henüz arzı karşılamıyor” diyor. “Türkiye aşılı badem teknolojisine yeni adapte oldu. Yanı başımızdaki İran bizden çok daha ileride" diyen Panç, "Badem bitkisinin tam verime oturması için 5-6 sene beklemek gerekli. Ama destekler devam ederse 5-10 yıl içinde geniş çaplı ihracatçı bir konuma geçebiliriz” yorumunu yapıyor.
İç bütünlüğü önemli
"Badem kırsal alanı sever. Fazla su istemez. İlaca da çok fazla ihtiyaç duymaz” diyen Panç, kaliteli bademi şöyle tarif ediyor: "Elle kırılıp kabuktan kolay ayrılmalı, içi bir bütün halde olmalı ve albenisi olmalı. Lezzet olarak pazara en uygun olanlar Nonpareil denilen çeşitler. Bunlar daha çok kıyı bölgelerde yetişir ve erken açar."
Bitki besleme kilit nokta
Şanlıurfa'da badem üreticiliği yapan Nuri Günbeyi’ye göre kilit sözcük bitki besleme. “Üreticiler bahçecilikte yaprak gübresinin bitkiye olan etkisinin henüz yeteri kadar farkında değil” diyen Günbeyi, “Biz bu uygulamaları yapıyoruz ve bitki besleme yaptığımız yer ile yapmadığımız yer arasındaki farkı net olarak görebiliyoruz. Bitki besleme uygulanmayan ağaçlarda çiçek zayiatı veriyoruz. Meyve küçük kalıyor. İç randımanı düşük oluyor” şeklinde konuşuyor.
Kaliteli olsun yeter!
Adana-Yumurtalık'ta 400 dönümde badem üretimi yapan Ali Küpeli, "Malınız olduğu sürece alıcı bulmada sorun yok. Büyük ölçüde çerezcilere satılıyor ve büyükşehirlere gidiyor. Yeter ki kaliteli olsun" diyor.
Bademde önce tam verime sonra da istikrarlı bir kazanç alanına sahip olmak için sabırlı olmak gerekiyor. Başta bitki besleme olmak üzere gerekli üretim koşulları sağlandığı ölçüde gidilecek yol da kısalmış olacak.