Bir zamanlar kralların sofralarında yer alan enginara bugün hemen her mutfakta rastlanabiliyor. Üstelik onu artık yalnızca tezgahlarda değil market raflarında da bulabilmek mümkün.
Tarihteki birçok uygarlık tarafından “soylu” bir sebze olarak nitelendirilen enginar bugün halen kralların yiyeceği olarak tanınıyor. Hem lezzeti hem de diğer sebzelerden ayrılan görüntüsüyle dikkat çeken enginarın Türkiye’de en çok Bayrampaşa ve Sakız çeşitleri yetiştiriliyor.
Avrupalı asillerin yiyeceği
Deve dikeni bitkisinin seleksiyonu sonucu ortaya çıkan enginarın tarihi, Antik Yunan ve Roma İmparatorluğu dönemlerine uzanıyor. Genel kanıya göre ise ilk kez Akdeniz ülkelerinde yetiştirilmeye başlandığı düşünülüyor. Fransa Kralı II. Henry’nin Catherine de Medici ile evlenmesi sonucu İtalya’dan Fransa’ya taşınan enginarın 16. yüzyılda Avrupa’daki asillerin sofrasını süslediği biliniyor.
İlk üretim Bayrampaşa’da
Avrupa’nın hemen ardından Osmanlı topraklarına gelen enginar burada ilk kez Bayrampaşa’da yetiştirildi. O tarihten sonra ise ilçenin sembolü haline geldi. Günümüzde Bayrampaşa’da sembolik bir üretim söz konusu olsa da ünlü Bayrampaşa enginarının üretimi bugün Marmara bölgesinde halen devam ediyor. Ege ve Akdeniz bölgelerinde ise ağırlıklı olarak küçük başlı ve açık yeşil renkli Sakız enginarı yetiştiriliyor.
Vejetatif yolla çoğaltılıyor
Çok yıllık bir bitki olan enginar bulunduğu yerde 10 ila 15 yıl süresince yaşayabiliyor. Ancak ekonomik olarak verimi zaman içinde azaldığı için 5-6 yılda bir plantasyonunun yenilenmesi gerekiyor. Çoğunlukla vejetatif aksamları ile çoğaltılan bitkinin son yıllarda yapılan ıslah çalışmaları sonucu tohumla üretime uygun çeşitlerinin de geliştirildiği ve İsrail ile Fransa’da tohumdan kurulmuş plantasyonlarının olduğu biliniyor.
Tezgahlardan sonra raflarda
Türkiye’de genellikle taze olarak tüketilen enginar dünyanın birçok ülkesinde dondurulmuş ve konserve olarak tüketiliyor. Ancak son yıllarda Türkiye’de de konserve ve dondurulmuş enginar üretiminin arttığı ve market raflarında yerini almaya başladığı görülüyor.
Türkiye’de yetişen enginarlar içinde çiçek tablasının büyük olmasından dolayı konserve yapımına ve dondurulma işlemine en uygun çeşit Bayrampaşa enginarı iken, Sakız enginarı çoğunlukla taze olarak tüketiliyor.