Muz tarımı bir süredir Antalya ve Mersinli pek çok sebze üreticisinin “kaçış noktası” oldu. Ancak büyük bir hızla artan üretimin ters etki yaratma riski giderek artıyor.
Sebze pazarında Türkiye’nin atardamarını oluşturan Antalya ve Mersin’de üreticiler ülke tarımına dair tüm sorunları ilk elden hissediyor. Girdi maliyetleri, hastalık ve zararlı etkisi gibi baskılardan bunalan pek çok sebze üreticisi krizden çıkışı muz üretiminde bulmaya başladı.
Tüm gelir düzeyinden tüketicinin aradığı bir ürün haline gelen muza karşı artan taleple birlikte, 10 yıl içinde Türkiye genelinde muz tüketimi tam 5 kat arttı. Bu talepten faydalanmak isteyen pek çok üretici de, başta domates olmak üzere sebzelere ayırdığı serasını birer birer muz serasına dönüştürmeye başladı.
6 yılda yaşanan dönüşüm
Son 6 yılda Antalya’da yüzde 150 artan muz üretimi, Mersin’de de aynı hızda yayılmaya devam ediyor. Düşük işçilik maliyetleri ve yüksek gelir beklentisiyle muz yetiştiriciliğine yönelen üreticilerin çoğu bugüne kadar aldığı sonuçtan memnun olsa da, tüm kolay çözümlerde olduğu gibi yaşanan “muza hücum” sürecinin de bir de öteki yüzü var.
Türkiye’de muz üretimi küresel pazara hükmeden ülkelere oranla çok daha maliyetli.
Narda olanlar muzda da mı yaşanacak?
Üretimdeki bu süratli artış muzun piyasasını da aşağı çekebilecek riskleri içinde barındırıyor. Ziraat Mühendisleri Odası Antalya Şube Başkanı Vural Şahin, plansız şekilde artan arzın bir süre sonra ürünün para etmemesiyle sonuçlanacağı söylüyor ve “Bu şekilde devam ederse nar üretiminde yaşanan hüsran muzda da yaşanacak” uyarısını yapıyor.
İhracat yolları kapalı
Peki muz ithal eden bunca ülke varken, üretimin fazlası neden göz çıkarsın? Muz ihracatına yönelme fikri ilk etapta son derece akılcı tınlasa da, henüz gerçekçi değil. Bunun iki nedeni var: İlki, Türkiye’de muz üretiminin pazara hükmeden Ekvador gibi diğer ülkelere oranla çok daha maliyetli olması. Aynı şekilde, yüzde 58 vergi uygulaması da muzu en azından kısa vadede yurtiçi pazarına hapseder nitelikte.
Planlı üretim şart
Muz pazarının daha fazla büyüme potansiyeline sahip olmadığını söyleyen Şahin, “Üreticimiz yüksek kazanç beklentisine kapılıp ani kararla muz üretimine geçmemeli. Ürünün para etmediği noktada üretici ağaçlarını sökmeye başlayacak. Bunun için üretimde planlama yapılması şart” diye konuşuyor.