ABD’nin New York eyaletinde elma bitkilerini çürüterek ciddi kayıplara yol açan mantar hastalığına daha önce tanımlanmamış bir bitki patojeninin yol açtığı anlaşıldı.
En zorlu düşman tanımadığınız düşmandır... Bundan yalnızca 7 ay önce Çin’de ilk kez tespit edildiğinde “gizemli virüs” olarak tanımlanan ve o günden bugüne tüm insanlığın ortak ve amansız düşmanına dönüşen yeni tip koronavirüs (Covid-19) bunun en yakıcı örneği oldu.
Düşmanını tanımamanın verdiği zorluk tarım sektörü için de her zaman geçerli risklerden biri. Tıpkı Covid-19 gibi, yeni ortaya çıkan virüs ya da mantar gibi etmenler tarımsal ürünleri ve dolayısıyla üreticileri hazırlıksız yakalıyor. Bunun en yeni örneği ise bugünlerde ABD’de elma bahçelerinde görülmeye başlayan çürüklük hastalığı ile yaşanıyor.
Uzmanları şaşırtan iki sonuç
New York eyaletinde elma ağaçlarının yoğunlukta olduğu bostanlarda görülen “acı çürüklük” aslında elma üreticileri için yabancı bir hastalık değil. Ancak bilimsel adı Colletotrichum gloeosporioides olan bu mantari hastalığın son dönemde hızla yayılım göstermesine üzerine dikkatlerini bu noktaya yönlendiren uzmanlar hiç beklemedikleri bir sonuçla karşılaştı.
Cornell Üniversitesi tarafından yürütülen çalışmalar sonucu elma arazilerini etkisi altına alan hastalığın iki farklı mantar türünden kaynaklandığını fark etti. Bu iki mantar da bilinen 189 türü bulunan ve muz, çilek, avokado ve turunçgiller gibi meyvelerde hastalığa yol açan Colletotrichum cinsine ait. Ancak bunlardan ilkinin konukçu olarak elmayı seçmesine ilk kez tanık olunuyor. Dahası, diğer türle ise bitki bilimciler ilk kez tanışıyor!
Bazı bahçeler tamamen kaybedilebilir
Üniversiteye bağlı Hudson Valley Araştırma Laboratuarı’ndan Srdjan Acimovic, bu iki türe karşı koruyucu önlemler erkenden geliştirilmezse elma bahçelerini zor günler beklediğini söylüyor. Acimovic, “Eyalet genelinde elmada çürüme kaynaklı kayıpların bir yıllık ortalaması yüzde 25’e çıkabilir. Bazı organik bahçelerde bu oran yüzde 100’e bile ulaşabilir” diye konuşuyor.
Acı çürüklüğe yol açan Colletotrichum türlerinin kimisi daha sıcak, kimi ise daha serin iklim bölgelerinde etkinlik gösterebiliyor. Bu da, onlara karşı ortak bir zirai ilaç uygulamasını imkansız kılıyor. “New York” isminin Latincesinden yola çıkarak C. noveboracense ismini verilen bu yeni mantar türünün ilk kez tanımlanmış olması işleri bu yüzden zorlaştırıyor.
Önce karakterini öğrenmek gerek!
Hastalığa hangi etmenin neden olduğu tespit edilip ona göre fungisit kullanmak ya da geliştirmek gerekli. Bölgede en yaygın olarak rastlanan Colletotrichum türlerinin hangileri oldukları ve herhangi bir arazide bunlara karşı nasıl mücadele edileceğinin bilindiği söyleyen araştırmacılardan Fatemeh Khodadadi, yeni keşfedilen türe karşı etkili mücadele için ise karakteristik özelliklerinin tanımlanması gerektiğini dile getiriyor.
Dayanıklı çeşitler geliştirilmesi planlanıyor
New York bölgesinde halihazırda acı çürüklük hastalığı meyvelerde özellikle hasat sonrası süreçte kayıp oranını en çok arttıran faktörlerden biri. Bitki patolojistlerii, taze meyve stoklarında en az yüzde 5’lik bir ticari kaybın altında imzası bulunan hastalığa karşı dayanıklı çeşitler geliştirmek için de elma bitkisi ıslahçılarıyla ortak çalışmayı planlıyor.