Dünyanın en yaygın bitki koruma maddesi olan glifosat AB'nin mevcut kararına karşın ilk kez Avusturya tarafından yasaklandı.
Glifosat hem dünyanın en çok kullanılan hem de en çok tartışılan tarım ilacı. Özellikle son 20 yılda yabancı ot mücadelesine damga vursa da, bir yandan da kanserojen olup olmadığı üzerine karşıt görüşlere konu olan maddenin yasal konumu son 5 yıldır ABD ve Avrupa Birliği’nin (AB) gündeminden düşmüyor.
İlk olarak 2015 yılında ABD Çevre Koruma Ajansı tarafından kullanımına kısıtlama getirilen glifosat, AB’de ise 2017 yılında alınan lisans uzatma kararıyla Avrupa tarımının bitki koruma mücadelesindeki başat yerini koruyor. Ancak üye ülkelerden Avusturya’da parlamentonun dün itibariyle aldığı yasaklama kararı AB’de bir ilk niteliği taşıyor.
Görüş ayrılığı sürüyor
Hali hazırda Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından “kanserojen olabilir” statüsünde bulunan glifosatın kullanımının yasaklanmasını teklifini getiren meclis üyeleri ABD’deki uygulamaları ve glifosata dair açılan davaları emsal gösterirken, öte yandan yasaklama kararı AB yasalarıyla çeliştiği gerekçesiyle eleştiriliyor.
Hem verimi hem şüpheleri arttırdı
Dünya genelinde 160’ın üzerinde ülkede yabancı otlarla mücadele için kullanılan glifosat mısır, pamuk, soya, kanola gibi tarla bitkilerinde son 20 yılda 15 kat artan tüketimiyle verime önemli katkılar sundu. Ancak 2015 yılında BM Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın (IARC) maddeyi “insanlar için kanserojen olma ihtimali bulunan” bir kimyasal olarak tanımlaması ürünü tartışmalı hale getirdi.
Mülkiyette dönüşüm yaşandı
Glifosatın ticari konumu da geçtiğimiz yıllarda bitki koruma sektöründeki değişimlerle birlikte karmaşık bir hal aldı. ABD menşeli Monsanto firmasıyla özdeşleşmiş olan madde, firmanın 2016 yılında Alman kimya devi Bayer’e satılması kararıyla bir anlamda kıta değiştirdi ve Avrupa tarım ekonomisinin bir parçası haline geldi.
AB ve Türkiye’de glifosat
2017 yılındaki lisans uzatma kararına karşı çıkan ülkelerden Belçika, aynı yıl glifosatın bireysel olarak kullanımını yasaklamıştı. İtalya ve Almanya gibi ülkeler de glifosat kullanımına son 2 yıl içinde belli kısıtlamalar getirirken, Fransa ise bu yılın başında 2021 itibariyle glifosattan tamamen vazgeçileceğini duyurmuştu.
Öte yandan glifosat maddesi hektar başına ortalama 0,53 kg ile halen dünyada en yoğun şekilde ABD’de kullanılmaya devam ediyor. Glifosat Türkiye’de de yaygın olarak kullanılan herbisitler arasında bulunuyor. Aylık Tarım ve Kültür Dergisi tarlasera, Kasım 2017 sayısında hazırladığı dosyada “Glifosat sorun mu çözüm mü?” sorusuna yanıt aramıştı.