Türkiye’nin sarımsak üretiminin merkezi Kastamonu’nun Taşköprü ilçesi. Aroması ve kalite farkı kanıtlanmış olan Taşköprü sarımsağının pazardaki konumunu tarlasera inceliyor.
TÜİK Kastamonu’yu “Bireylerin sürdürülebilir yaşamına doğrudan etkisi bulunan çevre boyutu” açısından birinci şehir ilan etti. Yeşil alan bakımından bir Karadeniz şehrinin öne çıkması şaşırtıcı değil. Ancak Kastamonu geniş tarım alanlarıyla da biliniyor. Bu arazilerin baş tacı ise sarımsak. Kastamonu Türkiye’nin bir numaralı sarımsak üretilen şehri.
Pazarda kendi adıyla anılıyor
Kastamonu’nun doğusunda yer alan Taşköprü ilçesi, pazar tezgahlarında kendi adını verdiği sarımsağıyla anılıyor. Yalnızca Taşköprü’de yıllık ortalama sarımsak üretimi 20 bin ton. Bu Türkiye’nin toplam üretiminin 10’da 1’i. Parlak beyaz rengiyle sevilen Taşköprü sarımsağı aranan lezzeti de karşılayabilen özel bir ürün.
İthal sarımsaktan daha kaliteli
İlçede 60 dönümde üretim yapan Necip Tuncay, Taşköprü sarımsağını özel kılan şeyi şöyle açıklıyor: “Pek çok türe göre daha baharatlı bir tada sahip. Protein oranı da daha yüksek. Burada yetişen sarımsağın ithal sarımsaktan daha kaliteli olduğunun bilimsel olarak açıklandığını biliyoruz.” Bir diğer üretici Aydın Pala ise ürünün dayanıklılığına dikkat çekiyor: “Diğerleri en fazla 2 ay dayanıyorken Taşköprü sarımsağı 9-10 aya kadar dayanabiliyor. Laboratuvar ortamındaki araştırmalara göre aroması ve içerdiği elementler de daha yüksek değerde.”
Fiyatta istikrar yok
Taşköprü sarımsağı yakın zaman önce Coğrafi İşaret aldı. Ancak Pala’ya göre bu gelişme yalnızca “kağıt üstünde” bir anlam taşıyor: “Açıkçası bunlar yalnızca süslü kelimeler. Bunun piyasaya bir etkisi olacağını düşünmüyorum.” Bu karamsarlığın nedeni ise sarımsakta her yıl yaşanan fiyat dalgalanması: “Aslında bu yıl sarımsak hiç etmediği kadar para ediyor. Ama seneye tam tersi olabiliyor. Çünkü ithal ürünler kımıldatmıyor piyasayı.”
Dış pazarda Çin hakimiyeti
Sarımsakta üretimin yüzde 90’ı iç pazarda tüketiliyor. Dış pazarlarda ise Çin’in ezici bir üstünlüğü hakim. Çin sarımsağı uzun yollar kat ederek Avrupa’ya, hatta Amerika kıtasına ithalat yollarına çıkabiliyor. Pala Türkiye’nin fiyatlarıyla Çin’in fiyatları arasında tutarsızlık olduğunu söylüyor: “Çin sarımsağının Türkiye dışındaki çoğu ülkeye girişinde vergiler düşük. Bu yüzden de dış pazarda genelde onlar tercih ediliyor.”
Avrupa’ya pahalı geliyor
Necip Tuncay da Türkiye’deki sarımsağın Avrupa pazarları için pahalı geldiğini söylüyor: “Ürün yurtdışına çıktığında gümrük maliyeti fazla olduğu için fiyat iki katına çıkıyor. Çin sarımsağı ve rakipleri 3-4 TL civarındayken Taşköprü sarımsağı 10 TL oluyor. Ayrıca bizde maliyetler de çok fazla. Rakip ülkelerin verimi de daha yüksek. Onlar dönümden 3-4 ton verim alıyorsa biz 700 kg verim alıyoruz.”
Özel bir yaklaşım gerekli
Taşköprü’de sarımsağın istikrar sorununu çözmek Türkiye’de toplam sarımsak üretimine eşik atlatmak anlamına geliyor. Taşköprü sarımsağı gibi özel bir ürünün özel bir yaklaşıma ihtiyacı var. Bu ürünün üreticisi de bir sonraki yılı ve daha ötesini berrak bir şekilde görebilmeyi ve daha işini daha güvenle yapmayı hak ediyor.