Başta ayçiçeği olmak üzere birçok tarım ürününün belalısı olan orobanş ağır ekonomik kayıplara yol açıyor. tarlasera.com orobanşa karşı önlem ve aktif mücadele yöntemlerini paylaşıyor.
Türkiye’nin yağlık bitki üretiminde kritik role sahip ayçiçeğinde hasat dönemi yaklaşıyor. Ancak sarı tonlarıyla göz alan kimi ayçiçeği tarlalarının her zamanki gibi davetsiz bir misafiri var: Canavar otu! Yalnızca ayçiçeği değil kök bitkileri, baklagiller ve sebzelere de konuk olan canavar otunun üreticilere yaşattığı kayıplar kaçınılmaz değil.
Türkiye’de 36 farklı türü var
Orobanş, ya da bilinen adıyla “canavar otu”nun dünyada bilinen birçok türü var. Bu türler içinde yer alan Orobanche cernua Doğu Avrupa ve Yakın Doğu’da yaklaşık 7 milyon hektar ayçiçeğine zarar vermesiyle zarar genişliği en yüksek olan tür. Orobanşın Türkiye’de mevcut 36 türü ve bu türler içinde dünyanın diğer ülkelerinde de zararlı olan 4 tür yer alıyor.
Tüm ürünü kaybetmek bile mümkün!
Başta ayçiçeği olmak üzere domates, patates, mercimek, bakla ve tütünde zararlı olan orobanş, türlerine göre değişmekle birlikte tarım alanlarında yüzde 100’e varan verim kayıplarına neden oluyor. Her kültür bitkisi için etkili ve ekonomik mücadelesi bulunmayan canavar otuna karşı öncelikle önleme, sonrasında ise kültürel ve ilaçlı mücadelenin iyi bilinmesi gerekiyor.
Yaşamı konukçusuna bağlı
“Tam parazit” bir yabancı ot olan orabanşın kendi yeşil yaprakları bulunmadığı için fotosentez yapamıyor. Konukçu olduğu bitkinin su ve besinine bağımlı bir yaşam süren bitki, zamanla konukçusunun gelişmesinin geri kalmasına, hatta ölümüne neden oluyor.
Bir bitkinin türe göre değişmekle birlikte ortalama 5 bin-100 bin arasında tohum ürettiği ve bu tohumların yaklaşık 10 yıl süre ile canlılığını yitirmeden toprakta kalabildiği göz önüne alındığında, orobanş mücadelesinin ne denli meşakkatli ve önemli olduğu açıkça ortaya çıkıyor.
Mücadele sertifikalı tohumla başlıyor
Orobanş ile mücadelede öncelikli olarak bulaşmanın engellenmesi gerekiyor. Bunun için dikkat edilmesi gerekenler; sertifikalı tohum kullanımı, ayçiçeği yetiştiriciliğinde dayanıklı çeşitlerin tercih edilmesi, sulama suyunun orobanş tohumu içermemesine özen gösterilmesi.
Araziden toplanan orobanşların üretim alanından uzaklaştırılarak imha edilmesi, bulaşık alanlarda kullanılan alet ile makinelerin dezenfekte edilmesi zorunlu. Ayrıca üreticilerin orobanş ile bulaşık alanlarda hayvan otlatmaması gerekiyor.
Serada solarizasyon uygulaması
Mücadelede önleme çalışmalarının ardından kültürel işlemler geliyor. Arazide görülen orobanşın tohum bağlamasına izin verilmeden mümkünse elle toplanması veya yakılması gerekli. Ayrıca derin sürüm yaparak tohumların toprağın derinliklerine gömülmesine dikkat edilmesi öneriliyor.
Konukçu olmayan türlerle yapılacak münavebe, bitkinin yoğunluğunu azaltan bir diğer yararlı uygulama. Bununla birlikte seralarda yapılacak solarizasyon işlemi tohumları öldürmede oldukça etkili.
İlaçlı mücadele türe göre değişiyor
Sorun yarattığı her kültür bitkisinde etkili ilaçlı mücadelesi bulunmayan orobanşa karşı Türkiye’de yalnızca ayçiçeği, tütün ve mercimekte ruhsatı alınmış herbisitler bulunuyor. Bu türlerde ilaçlama uygulaması yaparken bitki çeşidine, kullanılan bitki koruma ürününün özelliğine ve etiketinde belirtilen uygulama zamanına dikkat edilmesi gerekiyor.